Ik verzamelde vroeger disposities van orgels, en zo kwam ik op een orgel het briefje tegen dat het verboden was om registers van dezelfde familie (bijv. Prestant 8; Octaaf 4 en Octaaf 2) te gebruiken; je moest dan Prestant 8 Fluit 4 Octaaf 2 of:
Holpijp 8 Octaaf 4 gebruiken. Zo zie je ook wel kleinere neo-barok orgels opgebouwd: op klavier 1: Prestanten met een Woudfluit 2, en klavier 2: Fluiten met een Prestant 2.
Weet iemand waarom dit zo gekozen werd?
Het lijkt me vreemd dat op een orgel geen prestantenkoor gebruikt zou mogen worden!
Wat wel kan is dat afgeraden wordt registers van dezelfde voetmaat samen te gebruiken, bv. prestant 8, holpijp 8 en gamba 8. Dit is het zg. “Aequalverbot”, in de baroktijd gold dit omdat de windvoorziening van orgels niet op gelijktijdig gebruik van veel wind verbruikend pijpwerk berekend was.
Maar tegen prestant 8 + octaaf 4/2 + mixtuur zou ik geen enkel bezwaar kunnen bedenken. Het prestantenkoor is toch de ruggengraat van het orgel, het belangrijkste fundament.Gosse Benthem schreef:
Met onze moderne windmachines niet, nee. Maar een orgeltrapper uit de 18e eeuw zal het niet als prettig hebben ervaren als mijnheer de Organist alle achtvoeten tegelijk gebruikte… En erg fraai zuiver zal dat met instabiele wind sowieso niet geklonken hebben.
Maar er zit inderdaad ook een klankkleur-element in. Het expres “vertroebelen” van de klank door opeenstapeling van grondstemmen werd pas in de Romantiek normaal, in de 18e eeuw en vroeger zal dit als “onzuiver” beoordeeld zijn.
Het klankbeeld vertroebelt er volgens mij niet van als er een fluit 8 geregistreerd
wordt samen met een prestant 8. Integendeel: vaak wordt de klank er warmer van, en voller, zonder dat dat ten koste gaat van de helderheid.
Wat wel een ramp was voor de heren balgentreders: het spelen met 3 gekoppelde klavieren……. Zeker in de 19e eeuw met de gemeentezangorgels, waarbij vaak stevig werd geregistreerd om de volkszang in goede banen te leiden.
Groeten,
Wim
Misschien een kleine toevoeging hierop. Bovenstaande reacties gaan telkens in op met name een combinatie van achtvoeten. Maar ik heb wel eens gehoord dat de combinatie van een prestant 8' met een fluit 4' in sommige kerken minder geslaagd is. Ik heb er zelf echter nooit problemen mee gehad.
mvg. Marco
Doorzoek het forum
Zoeken met Startpagina
Startpagina Thema's